"One of the greatest opportunities to live our values -or betray them- lies in the food we put on our plates"

Jonathan Safran Foer

Je bent niet óf helemaal vegan óf helemaal niet vegan. Want vegan gaat niet enkel over eten. Vegan is een levensstijl, een denkwijze, een manier van in het leven staan. Het gaat niet om hoe vegan jij wel bent. Of om het aantal vegan mensen. Het gaat om het aantal plantaardige bordjes. Elk bordje telt. Elk plantaardig bordje is een leedgevuld bordje minder. Niet alleen vegan mensen kunnen dus een verschil maken!

Lukt het je -om welke reden dan ook - (nog) niet om all the way vegan te gaan? Denk dan eens aan wat je wél (al) kan doen? In stap 6 vind je alvast enkele (overgangs)tips.

Veganisme is geen cult, noch een trend. Net als vlees eten, is vleesloos eten een gewoonte. Hetzelfde geldt voor alle andere dierlijke producten zoals bijvoorbeeld honing, kaas, yoghurt en eieren. Voor de mensen die de gewoonte hebben om dierlijke producten te eten, is het overschakelen naar een nieuwe gewoonte een uitdaging. Grote kans dat het bijlange niet vanzelf gaat, want gewoonten zijn hardnekkig. Het doorbreken ervan heeft niets met rationaliteit te maken. Denk maar aan het stoppen met roken. Net als het veranderen van eender welke gewoonte vragen nieuwe eetgewoonten aanpassing en doorzettingsvermogen. Dat kan alleen maar aangemoedigd worden. Hoe klein de stappen ook zijn, jezelf positief bekrachtigen kan leiden tot een volgende kleine -of grote- stap.  

En net als bij andere gewoonten, is het veranderen van eetgewoonten gemakkelijker als je het samen doet. Misschien ben je ooit beginnen joggen in een start2run groep. Of had je steun aan een zelfhulpgroep.  Plantaardige gerechtjes, weetjes en kneepjes delen met andere (beginnende) vegans werkt even bemoedigend. Vegan mensen die al een tijdje plantaardig leven, vinden het bovendien zalig om uitgebreid te vertellen over wat vegans (w)eten. Geen enkele vraag blijft (lang) onbeantwoord.

Op Instagram en Facebook vind je ontzettend veel groepen. Ga eens langs in verschillende groepen en kijk welke sfeer jou het meeste ligt. Elke groepsbeheerder legt eigen accenten. 

Ikzelf hecht als groepsbeheerder van mijn facebookgroep bijvoorbeeld heel veel belang aan geweldloos communiceren. Dat is belangrijk vind ik, want in wat vegans (w)eten ontmoeten vegan en niet-vegan mensen elkaar. Ik startte de groep omdat ik merkte dat in vele vegan groepen mensen over elkaar oordelen en elkaar beconcurreren. In plaats van perfectie na te streven, genieten we in wat vegans (w)eten van mildheid, vriendschap en aanmoediging en houden we op de koop toe allemaal van heel veel humor. En kwetsbaarheid moet kunnen. We helpen elkaar met alles wat vegans (w)eten. Vegan of niet, iedereen moet zich volkomen welkom en veilig voelen. Dat is mijn belofte aan alle leden van de wat vegans (w)eten. 

De vleeseters en vegetariërs onder ons die de moeite doen om anders te gaan eten, ik doe er mijn petje voor af! Ik zie elke dag hoe mijn eigen echtgenoot omgaat met zijn voornemen om geen deel te hebben aan de zuivel- en vleesindustrie. Er zijn gemakkelijke dagen waar plantaardig eten heel gewoon voor hem is. Op andere dagen laat hij zich leiden door wat hij kent en neemt de gewoonte het van hem over. Het komt ook voor dat de geur van een klassieker hem overlaadt met nostalgie. Ook dan heeft hij het moeilijk. Al bij al heeft hij al heel wat stappen gezet. Hij doet het op zijn eigen tempo. Druk van buitenaf laat hij niet toe. De nood om niet uit de toon te vallen, neemt langzaam maar zeker af. Onbewust -of is het toch bewuster dan ik vermoed?- verlegt hij gaandeweg zijn eigen regels. Ik kan enkel vaststellen dat hij het steeds gemakkelijker vindt om de gedachte aan vlees eten te vergeten. Zonder het te beseffen gaat hij geleidelijk aan over op een nieuwe gewoonte. Langzaam maar zeker! 

Als vegan uit de oude doos -ik ben méér dan 40 jaar vegetariër/vegan- is het niet mijn plaats om raad te geven. Maar één advies moet er me van het hart: laat je niet ontmoedigen door morele veroordelingen of door je eigen of andermans strenge regels. Veganisme is geen meedogenloos dieet waar je moedeloos van wordt. Ga op ontdekking in de veelzijdige plantaardige keuken. Geniet! Elke dag komen er nieuwe plantaardige producten op de markt. Te veel om op te noemen, te veel om alles te proeven.  En de kwaliteit en de voedingswaarde, daar moet je je alsmaar minder zorgen over maken. De grote bedrijven beconcurreren elkaar immers om de lekkerste en ook de gezondste ingrediënten. Met al die producten om te ontdekken heb je de luxe om het helemaal op je eigen manier te doen. Voel je er goed bij, stel je aanpak eventueel bij, en geniet vooral van de ontdekkingsreis, de variëteit in gerechten en ingrediënten in deze bijzondere en plant-aardige keuken! 

Ben je geen veganist? Ook dan kan je een groot verschil maken.

Vlees en zuivel eten is een gewoonte zoals alle andere gewoonten. Gewoonten die diepgeworteld liggen in onze cultuur zijn heel moeilijk te veranderen. Wil je als vleeseter of vegetariër toch een verschil maken? Dat hoeft niet te leiden tot absolute en grote veranderingen in je leven en aan tafel. 

Zonder veel moeite een verschil maken? Het kan! 

Want ook vleeseters en vegetariërs kunnen een groot verschil maken!

Ben je een vleeseter/vegetariër die zoals mijn echtgenoot de plantaardige uitdaging aangaat? Misschien heb je wat aan de zelf bepaalde "spelregels" van deze ooit-fervent-vleeseter over experimenterende-flexitariër tot vegetariër tot almost-always-veganist:

Eet smakelijk! En vier je successen! Want met elk plantaardig bordje, is er een niet-plantaardig bordje minder. Dus ook al doe je niet alles helemaal juist, je maakt wel degelijk een verschil! 

• Vele mensen koken regelmatig plantaardig, vaak zelfs zonder het te beseffen. En er zijn bijvoorbeeld heel veel eenvoudige klassieke gerechten zonder vlees waar niemand de termen vegan, plantaardig of plant-based op plakt. Denk maar aan pasta pesto; pasta aglio e oglio, ... .
• Tover eens met groenten, zoals bijvoorbeeld de Israëlisch-Britse kok Yotam Ottolengi die zelf geen vegan is 
• Met het huidige assortiment vleesvervangers blijven de meest klassieke vleesgerechten overeind. Sommige vleesvervangers lijken zo sterk op het originele. Wachten tot kweekvlees op de markt is, hoeft dus écht niet. Als je ze vaak bereidt, is het wel aangewezen om op de voedingswaarden van deze vervangproducten te letten. 
• Ook voor vegans is het leven vereenvoudigd door het arsenaal aan eier- en zuivelvervangers die je nu gewoon in de supermarkt koopt. 
• Ga een vegan challenge aan en eet af en toe, regelmatig, heel vaak, bijna altijd of altijd plantaardig. Ik vertel je graag wat ik zoal gegeten heb de laatste 40 jaar. Plantaardig koken is niet voor konijntjes, je zal het zien.
• En er is meer dan eten. Je kan op dezelfde manier ook een zero waste fun challenge met jezelf aangaan. Of ga nog een stapje verder en maak je eigen producten voor de was en de plas. Of herbruik oude spullen en kleding. Je zal zien, diervriendelijk en plastiekvrij is pure fun. Je kan op zoveel verschillende manieren een verschil maken voor onze planeet. Het verrast je misschien, maar de mogelijkheden zijn eindeloos, ingenieus, plezant en je moet niet inboeten op comfort, gemak of wat dan ook. Integendeel zelfs! Wat mij het meest verbaasd heeft, is dat plantaardig leven bijzonder goedkoop is. 
• En nu je toch goed op dreef bent, denk met ons mee na over hoe we de wereld diervriendelijker maken door bijvoorbeeld te adopteren, te doneren, ... .
• En natuurlijk: word lid van een vegan facebookgroep en laat je inspireren door de vegan levensstijl!

Vleesvervangers, sojamelk, tofu, edelgist, ontbijtgranen, ... worden vaak verrijkt met B12.

Vele vegans slikken daarenboven B12 voedingssupplementen. Zelfs wanneer de bloedwaarden voor hun vitamine B12 normaal zijn. Is dat écht nodig?

Zelf ben ik reeds 40 jaar vegetariër/veganist (voor het merendeel veganist). De laatste jaren leef ik bewust als veganist. Tot nog toe heeft mijn jaarlijks bloedonderzoek nooit gewezen op B12 tekorten. Geen reden om voedingssupplementen te nemen, zo dacht ik. Het maakt me telkens blij wanneer ik de resultaten van mijn bloedonderzoek verneem: toch iets dat geen speciale medische aandacht nodig heeft! Ook mijn huisarts, met wie ik deze zaken uiteraard bespreek, staat achter mijn voedingsgewoonten.

Verontrustende berichten op sociale media en in de pers willen nu hebben dat ook bij normale bloedwaarden er "iets mis kan zijn" met je B12. Toen ik op facebook het volgende bericht aan mijn adres las "een beheerder heeft je bericht verwijderd wegens schending van groepsregels", was ik in eerste instantie verrast: wat kon ik geschreven hebben dat meteen na publicatie verwijderd diende te worden?

Ongerust werd ik pas toen ik de reden van de verwijdering van mijn bericht las: "pseudowetenschap is niet toegestaan. Wij houden de huidige wetenschappelijke consensus aan. Het noemen van onbewezen behandelmethodes of alternatieve feiten zonder wetenschappelijke onderbouwing is niet toegestaan" . 

Het alternatieve feit dat ik naar voor geschoven had, was "dat een bloedonderzoek uitwijst of supplementen al dan niet nodig zijn". Mijn suggestie "dat er naast supplementen ook gedacht kan worden aan met B12 versterkte voedingsmiddelen" moet dan wel als "onbewezen behandelmethode" begrepen zijn door welbepaalde groepsbeheerder en/of groepsleden.

Mijn interesse was op zijn minst gewekt: Wat is dat toch met die B12? En hoe zit dat nu? Heb ik toch reden om te twijfelen aan het normale van mijn "normale" bloedwaarden? En bijgevolg aan mijn keuze om geen supplementen te slikken? En hoe komt het dat mijn huisarts me dan niet gewezen heeft op de noodzaak om te “behandelen”? Te veel vragen. Te veel (on)mogelijke antwoorden. Ik had geen keuze, liet alles vallen en ging op zoek naar antwoorden.

Het artikel dat mij het meest onderbouwd en betrouwbaar lijkt, las ik op www.gezondheidenwetenschap.be. De link naar het artikel is voor de (vegan) lezer die net als ik op zoek is naar de volledige waarheid, verteld door degelijke bronnen. Ongetwijfeld zal deze link ook mij van pas komen wanneer ik weer uit mijn lood geslagen word door (fake) onrust omtrent het fenomeen B12.

Voor nu onthoud ik dat veganisten baat hebben bij regelmatige controle van onder meer vitamine B12. En ook, vitamine B12 kan je op peil houden door voldoende verrijkte producten te eten. Om méér dan 100% zeker te zijn, noteer ik dit voorval in mijn medisch notaboekje. Mijn volgende bezoek aan de huisarts zal ik niet nalaten om wederom bevestiging en geruststelling te vragen.

Waar ik van de huisarts geen antwoord op verwacht, is de vraag wie er achter de B12 hype zit. Ik denk er het mijne van en hoop dat de hele B12 heisa geen ontradend effect heeft op vegans-to-be. 

Edelgist heeft een kaasachtige smaak en is daarom een perfecte vervanger van parmezaan in verschillende bereidingen of als strooikaas voor op de pasta. Edelgist bevat essentiële aminozuren en vitamine B. En sommige varianten worden dus aangevuld met vitamine B12!